Rozwód może być orzeczony, jeżeli doszło do zupełnego i trwałego rozkładu pożycia małżeńskiego, tzn. pomiędzy małżonkami nie ma już więzi emocjonalnej, fizycznej i gospodarczej.
Sąd może uznać, że żaden z małżonków nie jest winny rozkładowi pożycia, winni są oboje lub, że winę ponosi tylko jeden z małżonków. Może to mieć istotne znaczenie, ponieważ małżonek uznany za winnego może być obciążony obowiązkiem płacenia alimentów drugiemu małżonkowi.
W wyroku rozwodowym sąd rozstrzyga także o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem, kontaktach rodziców z dzieckiem, wysokości w jakiej każdy z małżonków jest zobowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka, a jeżeli małżonkowie zajmują wspólne mieszkanie – o sposobie korzystania z tego mieszkania, jego podziale albo o przyznaniu go jednemu z małżonków.
Jeżeli natomiast nastąpił zupełny, lecz nietrwały rozkład pożycia małżeńskiego małżonkowie mogą domagać się orzeczenia separacji.
Jej skutki są takie jak skutki rozwodu, z tą różnicą, że w czasie separacji nie można zawrzeć nowego związku małżeńskiego. W wyniku separacji ustaje wspólność majątkowa małżeńska, a dziecko urodzone w czasie jej trwania nie będzie uznane za dziecko męża matki.
Na zgodne żądanie małżonków sąd orzeka o zniesieniu separacji.
Niezależnie od władzy rodzicielskiej, rodzice a także inne osoby bliskie, mają prawo i obowiązek utrzymywania kontaktów z dzieckiem.
Kontakty obejmują w szczególności przebywanie z dzieckiem oraz porozumiewanie się.
Jeżeli dziecko przebywa stale u jednego z rodziców, sposób utrzymywania kontaktów z dzieckiem przez drugiego z nich rodzice określają wspólnie, kierując się dobrem dziecka i biorąc pod uwagę jego rozsądne życzenia, jednakże w braku porozumienia o kontaktach z dzieckiem rozstrzyga sąd.
Gdy jest to uzasadnione dobrem dziecka sąd może w szczególności: zakazać spotykania się z dzieckiem, zakazać zabierania dziecka poza miejsce jego stałego pobytu, zezwolić na spotykanie się z dzieckiem tylko w obecności drugiego z rodziców albo opiekuna, kuratora sądowego lub innej osoby, ograniczyć kontakty do określonych sposobów porozumiewania się na odległość lub zakazać porozumiewania się na odległość.
Podział majątku wspólnego może nastąpić w drodze umowy, jeżeli małżonkowie doszli do porozumienia co do jego podziału lub na drodze sądowej.
Co do zasady, przy podziale majątku wspólnego uwzględnia się stan majątku z chwili zniesienia współwłasności, a wartość tego majątku z chwili orzekania.
Wprawdzie każdy z małżonków ma taki sam udział w majątku wspólnym, jednak na wniosek jednego z nich sąd może orzec nierówne udziały w majątku. Przy ustalaniu udziałów sąd bierze wówczas pod uwagę nie tylko wysiłek, jaki strona wniosła w budowanie wspólnego majątku, ale też pracę jaką wykonała na rzecz swojej rodziny (opieka nad dziećmi, piecza nad gospodarstwem domowym).
Możliwe jest również rozliczenie środków, które były majątkiem osobistym i zostały przekazane na majątek wspólny.
Co do zasady władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom.
Jeżeli jednak rodzice żyją oddzielnie sąd może określić sposób wykonywania władzy rodzicielskiej poprzez pozostawienie jej obojgu rodzicom, o ile przedstawią zgodne z dobrem dziecka pisemne porozumienie o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem lub może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka, np. decydowania o wyborze szkoły, sposobu leczenia itp.
Pozbawienie władzy rodzicielskiej może mieć miejsce w sytuacji gdy nie może być ona wykonywana z powodu trwałej przeszkody albo jeżeli oboje lub jeden z rodziców nadużywa jej lub w sposób rażący zaniedbuje swoje obowiązki względem dziecka.
Należy pamiętać o tym, że sąd może przywrócić władzę rodzicielską której rodzic został pozbawiony, jeżeli w późniejszym czasie sytuacja ulegnie zmianie.
Obowiązek alimentacyjny polega na dostarczaniu środków utrzymania osobom, które nie mogą utrzymać się samodzielnie.
Wysokość alimentów zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego.
Wykonanie obowiązku alimentacyjnego względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie albo wobec osoby niepełnosprawnej może polegać w całości lub w części na osobistych staraniach o utrzymanie lub o wychowanie uprawnionego.
Co istotne na zakres świadczeń alimentacyjnych nie wpływają:
świadczenia z pomocy społecznej lub funduszu alimentacyjnego,
świadczenia, wydatki i inne środki finansowe związane z umieszczeniem dziecka w pieczy zastępczej,
świadczenie wychowawcze w ramach tzw. programu 500+,
świadczenia rodzinne.
Wyrok określający wysokość alimentów może ulec zmianie. Jeżeli po wydaniu wyroku dojdzie do zmiany okoliczności, na przykład wzrosną potrzeby dziecka, można żądać podwyższenia albo obniżenia lub całkowitego uchylenia alimentów.
Ubezwłasnowolnienie polega na pozbawieniu lub ograniczeniu zdolności do czynności prawnych, w celu ochrony interesów osoby, która nie jest w stanie pokierować swoim postępowaniem lub samodzielnie egzystować.
Sąd orzeka, że dana osoba zostaje pozbawiona zdolności do czynności prawnych albo w pewnym zakresie tą zdolność ogranicza. W przypadku pozbawienia zdolności do czynności prawnych ubezwłasnowolnienie ma charakter całkowity, zaś gdy jedynie ograniczono zdolność do czynności prawnych – częściowy.
Do najczęściej spotykanych przyczyn , które powodują, że dana osoba przez dłuższy czas nie jest w stanie pokierować swoim postępowaniem lub samodzielnie egzystować należą: choroba psychiczna, niedorozwój umysłowy, inne zaburzenia psychiczne np. pijaństwo i narkomania.